მოგზაურობა ფოტოში

ნია რეხვიაშვილი

ზუსტად ვერ ვიტყვი, მაგრამ მგონი, ასეთი წვიმიანი აპრილი არასდროს ყოფილა, რაც გარეთ გასვლის სურვილს მაშინვე კლავს. სამაგიეროდ, ძველი ფოტოალბომების დათვალიერების სურვილს აჩენს და მეც ვემორჩილები მას. 

სწორედ ამიტომაა, რომ ვზივარ, ვუყურებ დედაჩემის სკოლისდროინდელ, შავ-თეთრ ფოტოებს და მათ უკან დამალულ ისტორიებს ვისმენ. 

ერთ-ერთი ფოტო, როგორც დედამ მითხრა, 1991 წელს, 17 დეკემბერს, ბარბარობას გადაიღეს, როდესაც სკოლიდან „გამოიპარნენ“, ვინაიდან მაშინ ბარბარობას არავინ აღნიშნავდა და როგორც ახლა, არც მაშინ ყოფილა დასვენების დღე.

ამ ფოტომ ყველაზე მეტად დამაინტერესა, ალბათ იმიტომ, რომ ჩემი კლასელები უკვე თვენახევარია არ მინახავს.

არ ვიცი ამას რა მაკეთებინებს, მონატრება თუ მოწყენილობა, შეიძლება ორივე ერთად, მაგრამ კიდევ ერთხელ ავიღე ფოტო ხელში, კარგად დავაკვირდი, თვალები დავხუჭე და წარმოვიდგინე, როგორი დღე ჰქონდა მაშინ დედაჩემს და რას გააკეთებდნენ ფოტოს გადაღების შემდეგ ის და მისი კლასელები. 

- კარგად ხარ? - შორიდან ჩამესმის კარგად ნაცნობი ხმა - დედაჩემია. როგორც ჩანს, ძალიან გამიგრძელდა წარმოდგენები.

მეც, პასუხის გაცემის მაგივრად, თვალებს ვახელ და ვხედავ, რომ ჩემს წინ ჩვენს სოფელში კარგად ნაცნობი ფოტოგრაფი დგას, მაგრამ ბევრად ახალგაზრდა, ვიდრე ახლაა, გარშემო კი დედაჩემის კლასელები არიან - მამაჩემიც, მაგრამ თვითონ დედაჩემი - არა.

თავიდან ვერ მივხვდი რა ხდებოდა, მაგრამ დროში მოგზაურობის შესახებ წაკითხულმა უამრავმა წიგნმა და თავში მოსულმა პირველივე აზრმა - „თითქოს დედაჩემის ფოტო გაცოცხლდა“- მიმახვედრა, რომ ეს ნაწილობრივ მართლაც ასე იყო. 

მაგრამ ვერ ვიჯერებდი.

უფრო სწორად, არ მინდოდა დაჯერება.

- რამე მოხდა? - იკითხა დედაჩემის ერთ-ერთმა კლასელმა. 

ვერ მივხვდი, ვის ეკითხებოდა, რადგან მეგონა, მხოლოდ მე ვხედავდი მათ და თვითონ ჩემი დანახვა არ შეეძლოთ.

- რა გჭირს ნუციკო? - იკითხა ისევ.

ნუციკო? 

მაგრამ დედაჩემი არ იყო აქ, რომ ყოფილიყო, ვიცნობდი.

არც სხვა ნინო იყო ფოტოზე, დედამ რომ სახელები ჩამომითვალა.

ნუთუ...

ნუთუ დედაჩემის ადგილას ვარ?!

არა, ეს შეუძლებელია.

ყოველი შემთხვევისთვის, იმედი მაქვს, შეუძლებელია.

- დამუნჯდი? 

კიდევ ერთი კითხვა.

კიდევ ერთი კითხვა, რომელზეც პასუხი მაშინებს, მაგრამ მაინც...

- კარგად ვარ. - ვუპასუხე.

კიდევ კარგი, მეტი არაფერი მკითხა, თორემ ალბათ, ჭკუიდან შევიშლებოდი. 

ისევ თვალები დავხუჭე და ამჯერად სახლში, 2020 წელს დაბრუნება მოვინდომე, მაგრამ არ გამოდიოდა, რადგან დიდი ალბათობით, დღის ბოლომდე აქ ვარ გაჭედილი.

ფოტოს გადაღების მერე, იმავე ქუჩაზე სიარული გავაგრძელეთ, უფრო სწორად გააგრძელეს და მეც სხვა გზა არ მქონდა, უნდა გავყოლოდი.

უცბად მამაჩემის სახლი დავინახე და მივხვდი, რომ ჩვენი შემდეგი გაჩერება სწორედ მანდ მდებარეობდა - როგორც ჩანს, მამაჩემმა გადაწყვიტა, რომ ბებიაჩემი ჭკუიდან შეეშალა, რადგან ნამდვილად გაგიჟდებოდა, თუ გაიგებდა, რომ სკოლიდან გამოიპარა - ფილოლოგის შვილს ასეთი საქციელი არ შეშვენის. 

როგორც ჩანს, სწორად გამოვიცანი - ნამდვილად მამაჩემთან მივდიოდით. 

ჭიშკართან მიახლოებისთანავე შევნიშნე, რომ ეს ეზო ძალიან განსხვავდებოდა იმ ეზოსგან, სადაც მე გავიზარდე - ამ ეზოს უფრო მეტი ხე და უფრო ხასხასა ბალახი ამშვენებდა. ისიც შევამჩნიე, რომ სახლის გარეთა ფასადი თითქმის იგივე იყო, მხოლოდ ფანჯრები იყო სხვანაირი. სახლი შიგნიდანაც არ გამოირჩეოდა დიდი განსხვავებებით, უბრალოდ უფრო ახლებურად გამოიყურებოდა, რაც გასაგებიც კია - იმ ფოტოს გადაღებიდან, სადაც მე თავი ამოვყავი, 29 წელი გავიდა. 

საბედნიეროდ, ბებიაჩემი ჯერ ისევ სკოლაში იყო, ასე რომ, სახლში მხოლოდ ჩემი დიდი ბებია დაგვხვდა, რომელიც, რა თქმა უნდა, ფოტოებშიც მენახა აქამდე, მაგრამ მაინც ვერ ვიცანი - ბევრად უფრო მოხდენილი იყო, ვიდრე მათში ჩანდა. 

ლუბა ბებია საკმაოდ გულთბილად დაგვხვდა, სიმართლე გითხრათ, ზუსტად ასეთ დახვედრას მოველოდი - წამში გაშალა მაგიდა და ყველა მიგვიწვია. 

იმდენად განერვიულებული და შოკირებული ვიყავი, პირი ვერაფერს დავაკარე, მაგრამ არც არავის გაჰკვირვებია - როგორც ჩანს, დედაჩემიც ასე იქცეოდა ხოლმე.

ყველამ რომ მიირთვა საჭმელი, დედაჩემის კლასელები ჩემს დიდ ბებიას იქაურობის მისუფთავებაში ეხმარებოდნენ, მანამ, სანამ მე ბებიაჩემის ოთახში მდგარ სარკეს ვუყურებდი და 15 წლის დედაჩემს ვაკვირდებოდი - ჩემს დას უფრო მეტად გავდა, ვიდრე მე.

- შეიძლება ვილაპარაკოთ? - ფიქრებში გართულმა ვერც კი შევამჩნიე, როგორ მომიახლოვდა მამაჩემი.

- კი... რა თქმა უნდა... - ყოყმანით ვუპასუხე.

- მოკლედ...

დუმილი. 

არც კი ვიცი, რატომ ყოყმანობს ასე.

- იმის თქმა მინდოდა, რომ...

ისევ ეს წყეული დუმილი.

- იმის თქმა მინდოდა, რომ მიყვარხარ. შენ გარეშე ჩემი ცხოვრება წარმოუდგენელიც კია - სადაც უნდა გავიხედო, ყველგან შენ ხარ. 

ღმერთო, ამაზე უარესს ვერც ვერაფერს ვინატრებდი.

არ ვიცი, რა ვქნა.

ერთ ხანს გაქვავებული ვიდექი, შემდეგ კი სასწრაფოდ ოთახიდან გამოვქანდი, ისე, რომ სიტყვაც არ მითქვამს, ალბათ რომც მდომებოდა მეთქვა, მაინც ვერაფერს ვიტყოდი, თითქოს ენა გადამეყლაპა.

მამაჩემის სახლიდან ამ ინციდენტის შემდგომ მალევე წამოვედით, სანამ ბებიაჩემი მოვიდოდა, მანამდე, რაც ერთ მხრივ კარგიც არის, რადგან ვიცი, ერთ ამბავს ატეხდა - დარწმუნებული ვარ, მის „ლექციაში“ ხშირად გაიჟღერებდა სიტყვები „როგორც ჩანს, არაფერი მისწავლებია“.

შემდეგ, იმავე ქუჩაზე მცხოვრებ დედაჩემის სხვა კლასელის ოჯახს დავადექით თავზე. მათაც საკმაო სულგრძელობა გამოიჩინეს, მაგრამ რა თქმა უნდა, არც აქ მიხლია ხელი რამისთვის - მაგიდასთანაც კი ვერ დავჯექი, ვინაიდან უფრო მეტად განერვიულებული, დარცხვენილი და გაოცებული ვიყავი. თვალებშიც კი ვერ ვუყურებდი ვერავის. 

წამოსვლის დრო რომ დადგა, ჩემი რამდენიმე თანამგზავრი წამოდგა და ჩემთან ერთად წამოვიდა. სიმართლე გითხრათ, არ მოველოდი, რომ ჩემი თანამგზავრები ამდენს ილაპარაკებდნენ გზაში, თორემ მარტო წამოვიდოდი, მიუხედავად იმისა, რომ მათი ნათქვამი არც ერთი სიტყვა არ მომისმენია - სულ იმაზე ვფიქრობდი, რომ უსამართლობა იყო ჩემი აქ ყოფნა, ვინაიდან ჩემთვის ეს დღე ერთი დიდი ტანჯვა გამოდგა და სხვა არაფერი.

სახლში რომ მივედი, არავის არაფერი უკითხავს, ან მკითხეს და მე ყურადღება არ მიმიქცევია - ზედმეტად დაღლილი ვიყავი, ასე რომ, მაშინვე ზევით ავედი, დედაჩემის საძინებელში და საწოლზე დავეგდე, სრული ამ სიტყვის მნიშვნელობით. 

სანამ დავიძინებდი, უამრავი კითხვა მიტრიალებდა თავში, რომელებსაც ძირითადად ერთ დიდ კითხვამდე მივყავდი

„ნეტავ ხვალ დილას ისევ აქ გავიღვიძებ?“ 

ძალიან მინდოდა, ამ კითხვაზე პასუხი უარყოფითი ყოფილიყო და ამ ნატვრაში, ჩამეძინა კიდეც.

გამოფხიზლებისას თვალის გახელის მეშინოდა - ხომ შესაძლებელი იყო, ისევ 1991 წლის 18 დეკემბერს გამეღვიძა?... მაგრამ ოდესმე მაინც ხომ მომიწევდა თვალების გახელა, ასე რომ, გავრისკე. 

ვერც კი აღვწერ იმ სიხარულს, რაც ჩემი საძინებლის დანახვისას დამეუფლა.

უცბად ძალიან მომინდა, აქეთ-იქით მერბინა და მეყვირა, იმისგან გახარებულს, რომ ისევ 1991-ში არ ვიყავი გაჭედილი.

მალევე ავდექი - საწოლში დიდხანს ვერ გავჩერდებოდი, მოვწესრიგდი და მაშინვე სამზარეულოდან მომავალ მადისაღმძვრელ სუნს მივყევი - ალბათ, დედაჩემი დილას ადრე ადგა და ჩვენთვის საუზმის მომზადება გადაწყვიტა.

- დილა მშვიდობისა, დე, - მივესალმე. 

- დილა მშვიდობის. 

- ამჯერად რას ამზადებ?

- ჯერ არც მე ვიცი რა გამოვა... უი, ისე... გუშინ უცნაურად რატომ იქცეოდი? აქამდეც მინდოდა კითხვა, მაგრამ ვიფიქრე გადაღლილი იყავი და ვეღარ გკითხე.

- უცნაურად? - გაოცებულმა ვიკითხე. - მაინც, როგორ „უცნაურად“?

- არც კი ვიცი, საიდან დავიწყო. ჯერ კომპიუტერზე მკითხე, ეს რა ყუთიაო, შემდეგ თარიღი რომ მკითხე და გითხარი 28 აპრილია-მეთქი, რომელი წლისო. აბა, მითხარი, 2020 წელი რომაა, რამ დაგავიწყა?

- აზრზე არ ვარ. ალბათ, მართალი ხარ - გადაღლილობის ბრალია...

ვერ ვხდებოდი რა ხდებოდა...

ნუთუ...

არა, ეს შეუძლებელია...

მაგრამ გუშინ რაც ვნახე, იმის მერე იმას მაინც მივხვდი, რომ შეუძლებელი არაფერია.